Co to jest bioetyka, czym się zajmuje oraz kilka słów o klonowaniu

W dobie rozwoju medycyny, biologii i genetyki, bioetyka staje się coraz ważniejsza. Jej brak mógłby być bardzo niebezpieczny, a niekontrolowany rozkwit tych dziedzin mógłby mieć skutek w postaci świata, który opisał Aldous Huxley w książce "Nowy wspaniały świat". A jeśli chodzi o klonowanie - co to właściwie jest, jakie są tego metody oraz jakie problemy się z tym wiążą? 

Bioetyka jest to dział biologii zajmujący się problematyką moralną w związku z rozwojem biologii i medycyny. Dąży ona również do określenia granic stosowania nowoczesnych technik. 

Obejmuje takie zagadnienia, jak:

- antykoncepcja

- donacja komórek jajowych/spermy

- sztuczne zapłodnienie

- aborcja (planowane i przedwczesne zakończenie ciąży)

- klonowanie

- komórki macierzyste

- inżynieria genetyczna

- kriogenika (dziedzina zajmująca się badaniem właściwości ciał w niskich temperaturach)

- transplantacja

- sztuczna inteligencja

- biopiractwo (patentowanie danych gatunków roślin leczniczych hodowanych przez mieszkańców krajów tropikalnych przez koncerny farmaceutyczne; w konsekwencji ludzie z tamtych terenów tracą prawo do korzystania z tej tradycyjnej wiedzy)

- eutanazja (przyspieszenie lub niezapobieganie śmierci w celu skrócenia cierpień chorego)

- wiwisekcja (zabieg operacyjny wykonywany na żywym zwierzęciu w celach badawczych)

- etyka ekologiczna

- transfuzje krwi 

- nanomedycyna (zastosowanie struktur w rozmiarach manometrycznych, czyli na poziomie atomów i cząstek, w medycynie)

- eugenika (selektywne rozmnażanie zwierząt i ludzi, aby polepszać gatunek z pokolenia na pokolenie)

- przedłużanie życia

- placebo (substancja lub działanie obojętne, które nie ma wpływu na stan zdrowia chorego, a podawane mu jest jako terapia)

Nanorobot - struktura wykorzystywana w nanomedycynie

Jak widać, mamy z tym do czynienia praktycznie na co dzień. Najbardziej popularny temat to aborcja oraz eutanazja – pojawia się on bardzo często w mediach. W tym artykule zajmę się jednak jeszcze innych, ale równie popularnym zagadnieniem – klonowaniem.

Klonowanie to proces tworzenia idealnej kopii z oryginału. Klonami zaś nazywa się organizmy mające identyczny lub prawie identyczny materiał genetyczny. Naturalnie są to np. organizmy, które powstały w wyniku rozmnażania wegetatywnego – kolonie bakterii, jednokomórkowców, odrośla i rozmnóżki roślin. Obecnie znane są metody klonowania wielu gatunków roślin i zwierząt. 

Naturalne klony - kolonia bakterii

Techniki klonowania:

- Metoda podziału bliźniaczego, czyli podział wczesnego embrionu, w wyniku którego powstają dwa embriony identyczne.

- Metoda izolacji blastomerów (blastomer to każda komórka potomna powstała na skutek podziałów mitotycznych zygoty w pierwszej fazie rozwoju zarodkowego zwierząt tkankowych), która polega na wyizolowaniu komórek embrionu dających początek nowym organizmom.

- Metoda agregacji blastomerów, polegająca na wyizolowaniu komórek embrionu i umieszczenie ich w otoczeniu blastomerów innych osobników.

- Metoda transferu jąder komórkowych, czyli umieszczenie w niezapłodnionej komórce jajowej jądra komórkowego, które pochodzi z embrionu lub komórki dorosłego osobnika. 

Pierwszy ssak sklonowany od dorosłego osobnika - owca Dolly

Pierwsze procesy klonowania miały miejsce już w latach 50-tych, gdy udało sklonować się żabę. Pierwszym ssakiem sklonowanym z dorosłego osobnika była owca Dolly. Urodziła się 5 lipca 1996 roku i zmarła przedwcześnie w 2003 roku. Analizy nie ujawniły jakichkolwiek dowodów, że śmierć była przedwczesna, ponieważ Dolly była klonem.

Schemat sklonowania Dolly

Bardzo dużym zainteresowaniem cieszy się klonowanie wymarłych gatunków zwierząt. Na razie wszystko mieści się w sferze fantastyki; rozpoczęły się jednak badania nad tym. 

Główne trudności ze zrealizowaniem tego projektu:

- brak odpowiedniego DNA. To pochodzące ze źródeł kopalnych jest bardzo fragmentaryczne i dostępne w niewielkich ilościach.

- obecne metody klonowania wykorzystują transfer jądra, a więc nie jest jasne, czy nagie DNA byłby wystarczający.

- kwestia wyboru donora komórki jajowej – większość transferów między gatunkami się nie powodzi. 

Wymarły wilk workowaty  - próby sklonowania tego gatunku nie powiodły się

Klonowanie ludzi, czyli najbardziej problematyczne zagadnienie bioetyczne w tej dziedzinie. Polega ono na tworzeniu genetycznie identycznej kopii jednostki ludzkiej, lub, w drugim znaczeniu, na hodowli wybranych tkanek ludzkich z pojedynczych komórek somatycznych. Jeśli chodzi o techniczny punkt widzenia, to naturalnie urodzone bliźnięta jednojajowe są klonami, a więc można uznać, że obecnie ludzkość składa się w ok. 1,5-3% z klonów.

Bliźnięta jednojajowe - "naturalne klony"

Powody badań nad klonowaniem ludzi są następujące:

- nadzieje na otrzymanie naturalnych implantów (np. skóry) oraz organów do przeszczepu, które nie będą odrzucane przez system immunologiczny, ponieważ będą identyczne z tkankami chorego

- prowadzenie badań nad biochemicznym procesem starzenia; możliwości cofnięcia lub zatrzymania tego procesu

- rozwijanie technik sztucznego zapłodnienia

- możliwość ponownego urodzenia noworodków zdrowych genetycznie, zaś nieuleczalnie uszkodzonych przez ciężki przebieg ciąży lub porodu

Są również inne, bardziej skrajne możliwości wynikające z rozwoju technik klonowania ludzi, na przykład:

- masowa produkcja klonów w celu tworzenia z nich zastępów tanich żołnierzy lub niewolników

- produkcja klonów, które nie będą posiadać mózgu; w razie nieuleczalnej choroby albo śmierci na skutek urazu, możliwe byłoby wszczepieniu mózgu do organizmu klona i dalsze życie.

- produkcja klonów w celu uzyskiwania organów do przeszczepów

- produkcja klonów jako forma świadomego sterowania cechami potomstwa – zamiast urodzić niepewne genetycznie dziecko, możliwe byłoby posiadanie dziecka-klona – identycznego ze sobą samym lub członkiem rodziny, lub klona osoby obdarzonej szczególnymi talentami.

Teoretyczny schemat klonowania człowieka

Podstawowe problemy bioetyczne i moralne, które są związane z klonowaniem ludzi, to:

- Czy klon miałby osobowość i duszę inną od jego wzorca?

- Czy klon byłby przedmiotem, czy należałoby uznać go za jednostkę ludzką i nadać mu wszystkie prawa?

- Kto miałby wychowywać klony i jak miałoby się to odbywać?

- Kto miałby regulować zasady produkcji klonów?

- Jak świadomość bycia klonem wpłynęłaby na psychikę tej jednostki?

- Jak masowa produkcja klonów wpłynęłaby na strukturę społeczną?

- W kwestii religii – czy klon posiadałby duszę?

Poza tym klonowanie, według wielu ludzi, eliminuje rolę rodziny, neguje sens ludzkiej płciowości, ingeruje w niepowtarzalność człowieka.

Klonowanie niesie ze sobą następstwa na kilku płaszczyznach. Pierwsza z nich to ta najbliższa nam – biologiczna. Proces powielania organizmu ogranicza zmienność i możliwości przystosowawcze organizmu do środowiska zewnętrznego oraz przyczynia się do eliminacji procesów rekombinacji i mutacji. Efektem tych działań jest fakt, że klony są mniej żywotne od osobników otrzymanych w „tradycyjny” sposób. Kolejna płaszczyzna, na której mogą nastąpić zmiany, to ta psychologiczna. Jedną z propozycji zastosowania klonowania jest możliwość  powielenia jednostek wybitnych. Tego rodzaju działanie uniemożliwia wolność pierwszego odkrycia siebie, klon byłby tylko kopią istniejącego wcześniej człowieka; możliwa by była utrata poczucia tożsamości. Jeśli chodzi o następstwa społeczne, klonowanie, jako element eugeniki, mogłoby przyczynić się do powstania społeczeństwa składającego się z planowanych ludzi oraz do osiągnięcia elitaryzmu genetycznego, które decydowałoby o funkcjach w społeczeństwie. 

sklonowany embrion

Jest to bardzo problematyczne zagadnienie, szczególnie jeśli chodzi o klonowanie ludzi. Dodam też, że jak dotąd brak jest wiarygodnych oraz dobrze udokumentowanych doniesień o klonowaniu ludzi, które faktycznie wyszły poza wczesny etap embrionalny. Jak na razie wszystkie próby kończyły się odrzuceniem embrionu. Zdarza się też, że wielu kontrowersyjnych naukowców lub organizacji daje informacje o powodzeniu w sklonowaniu człowieka, jednak gdy ma dojść do badań nad ewentualnym klonem, organizacja lub naukowiec wycofuje się, co może tylko świadczyć o prawdziwości tych doniesień. 

A Wy co o tym myślicie? Jesteście za możliwością klonowania, uważacie, że to jest szansa dla ludzkości? 

Jak się podoba nowy szablon? Za jego wykonanie bardzo dziękujemy smirkowi.

__________
Źródła informacji:
http://www.bioetyka.pl/zagadnienia-ogolne/czym-jest-bioetyka.html
http://www.biolog.pl/content-98.html
http://www.biotechnolog.pl/slownik-220.htm
http://www.bioetyka.pl/klonowanie/
http://pl.wikipedia.org/wiki/Klonowanie_ludzi
http://pl.wikipedia.org/wiki/Owca_Dolly
http://www.gim36.pl/prezentacje/amlodzianka/klonowanie/ludzie.html

Po więcej informacji na temat bioetyki zapraszam tutaj: www.bioetyka.pl oraz http://www.ted.com/talks/michael_archer_how_we_ll_resurrect_the_gastric_brooding_frog_the_tasmanian_tiger.html i http://www.ted.com/talks/stewart_brand_the_dawn_of_de_extinction_are_you_ready.html .